Φρούριο Χλεμούτσι, Κάστρο Κυλλήνης, Ηλεία

Χρονολόγηση

Τύπος χώρου / μνημείου: Ισλαμικό Τέμενος , Φρουριακός Πύργος , Πύλη (οχύρωση) , Οχυρωματικός Περίβολος , Κάστρο
Τεκμηρίωση: Το κάστρο Χλεμούτσι κτίστηκε το 1220-23 από το Γοδεφρείδο Α' Bιλλεαρδουΐνο. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πιο καλοδιατηρημένα κάστρα του ελλαδικού χώρου της περιόδου της Φραγκοκρατίας. Η αρχική ονομασία του ήταν Clermont, ενώ αργότερα μετονομάστηκε σε Castel Tornese, επειδή θεωρήθηκε λανθασμένα πως εκεί βρισκόταν το περίφημο φράγκικο νομισματοκοπείο των τορνέζιων νομισμάτων. Η ανέγερσή του σε στρατηγική θέση, στην κορυφή λόφου, αποσκοπούσε στην προστασία της πρωτεύουσας του πριγκιπάτου, Ανδραβίδας, και του εμπορικού λιμένα της Γλαρέντζας, εξασφαλίζοντας τον έλεγχο της περιοχής που αποτέλεσε το κέντρο των φραγκικών κτήσεων του Μοριά. Κατά την ταραγμένη περίοδο που ξεκινά μετά το θάνατο του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου και διαρκεί όλο το 14ο αι., το Χλεμούτσι γίνεται αντικείμενο διεκδικήσεων μεταξύ διαφόρων ευγενών. Εδώ φυλακίστηκε και πέθανε η τελευταία απόγονος των Βιλλεαρδουίνων Μαργαρίτα της Άκοβας, επειδή θεωρήθηκε υπαίτια για τη διεκδίκηση του Μοριά από τους Καταλανούς και την κατάληψη του κάστρου για μικρό χρονικό διάστημα, το 1315. Στις αρχές του 15ου αι. το κάστρο περνά στην κατοχή του Καρόλου Τόκκου, κόμη της Κεφαλλονιάς και δεσπότη της Ηπείρου. Το 1427 το Χλεμούτσι περιήλθε ειρηνικά ? μαζί με την Γλαρέντζα - στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, ως προίκα για το γάμο του με την κόρη του Τόκκου. Το 1460 το κάστρο κατελήφθη από τους Τούρκους και το 1867 από τους Ενετούς, που το κράτησαν στην κατοχή τους ως το 1715, όταν ξαναπέρασε στα χέρια των Τούρκων, ως την επανάσταση του 1821. Φαίνεται όμως πως ήδη μετά το τέλος της Φραγκοκρατίας άρχισε να χάνει σταδιακά το σημαντικό του ρόλο στην άμυνα της περιοχής. Οι Έλληνες και οι Βενετοί δεν πραγματοποίησαν καθόλου εργασίες στο κάστρο, ενώ οι Τούρκοι εκτέλεσαν μικρής έκτασης επεμβάσεις για την ενίσχυσή του. Το κάστρο αποτελείται από δύο περιβόλους. Ο εξωτερικός περίβολος έχει σχήμα πολυγωνικό. Σε επαφή με την εσωτερική του περίμετρο διατηρούνται ερείπια κτηρίων που ανήκουν στην αρχική κατασκευή του 13ου αι., ενώ στο εσωτερικό του περιβόλου σώζονται ίχνη κτισμάτων, από τα οποία επιμελέστερης κατασκευής είναι τα ερείπια ενός οθωμανικού τζαμιού. Στις επεμβάσεις που έγιναν κατά την οθωμανική περίοδο ανήκει η σημερινή διαμόρφωση της κύριας εισόδου, στη βορειοδυτική πλευρά του εξωτερικού περιβόλου, καθώς και των επάλξεων και των τριών πύργων της δυτικής πλευράς του. Στο νοτιοανατολικό άκρο του υψώνεται ο εξαγωνικός εσωτερικός περίβολος που έχει ενιαία μορφή και ανήκει στην αρχική φράγκικη περίοδο, χωρίς να υποστεί μεταγενέστερες επεμβάσεις. Αποτελείται από σειρά θολωτών αιθουσών γύρω από μια μεγάλη κεντρική αυλή. Οι περισσότερες από τις αίθουσες ήταν αρχικά διώροφες και θερμαίνονταν με τζάκια. Μορφολογικά στοιχεία όπως οι υψηλοί ημιελλειψοειδείς θόλοι που στεγάζουν τις αίθουσες και τα χαμηλωμένα ή ελαφρώς οξυκόρυφα τόξα των ανοιγμάτων μαρτυρούν τη δυτική καταγωγή των ιδρυτών του κάστρου. Η κεντρική αίθουσα, στη ΝΑ γωνιά του κάστρου, χρησιμοποιούνταν από τους ευγενείς που κατοικούσαν εκεί και φιλοξενούσε τις επίσημες τελετές.

Χρονολόγηση

Τύπος χώρου / μνημείου: Οικιστική Εγκατάσταση
Τεκμηρίωση: Το κάστρο έχει κτιστεί απευθείας σε προϊστορικά στρώματα.