Η Νικόπολη της Ηπείρου ιδρύθηκε ως σύμβολο της μεγάλης νίκης του Γάιου Ιουλίου Καίσαρα Οκταβιανού και μετέπειτα Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου ενάντια στο Μάρκο Αντώνιο και την Κλεοπάτρα Ζ΄ της Αιγύπτου στην ναυμαχία στο Άκτιο το 31 π.Χ..
Η πόλη αποτέλεσε διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της περιοχής κατά τους πρώτους αιώνες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και διατήρησε την ελευθερία της μέχρι τα μέσα του 3ου αι. μ.Χ. οπότε και μεταβλήθηκε σταδιακά σε επαρχιακό κέντρο. Η οικονομία της κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους στηρίχθηκε στην αλιεία, την γεωργία και την κτηνοτροφία ενώ ο Οκταβιανός της παραχώρησε σημαντικά προνόμια και πολλές φορολογικές ατέλειες, που συντέλεσαν στην αλματώδη ανάπτυξη της. Επίσης, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας αφιέρωσε τη Νικόπολη στον Απόλλωνα Άκτιο ή Ακτιακό και προς τιμήν του θεσπίστηκαν τα Νέα Άκτια ως επανασύσταση των παλιών τοπικών αγώνων των Ακαρνανών.
Εντός του ευρύτερου αρχαιολογικού χώρου εντοπίζεται σημαντικός αριθμός μνημείων και μνημειακών συνόλων της ρωμαϊκής εποχής με κυριότερα τα: ρωμαϊκό θέατρο, ωδείο, νυμφαίο, υδραγωγείο, θέρμες, οικία του Αντωνίνου και μνημείο του Αυγούστου.
Κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους ανοικοδομήθηκαν τείχη στην πόλη ενσωματώνοντας τμήμα των ρωμαϊκών τειχών και λαμβάνοντας υπόψη τον ρωμαϊκό πολεοδομικό ιστό. Τα κυριότερα μνημεία της βυζαντινής πόλης είναι οι έξι παλαιοχριστιανικές βασιλικές με τα προσκτίσματά τους, το Βασιλόσπιτο (Επισκοπείο), η παλαιοχριστιανική έπαυλη στη θέση Φτελιά και Ι. Ναός της Ανάληψης.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας συνεχίζει μικρές ανασκαφικές έρευνες στον αρχαιολογικό χώρο και αναστηλώσεις - συντηρήσεις μνημείων.