Ορχομενός, Βοιωτία

Κατηγορία Χώρου	Επιλεγμένες Κατηγορίες: Χερσαίος Αρχαιολογικός Χώρος
Όνομα	Κύριο όνομα Ορχομενός, Βοιωτία Άλλα ονόματα:
Περιγραφή	Τον 19ο αι., επισκέφθηκαν τον χώρο ξένοι περιηγητές, οι οποίοι εντόπισαν τη θόλο του λεγόμενου «Τάφου του Μινύου » να έχει καταρρεύσει και να καλύπτεται από επιχώσεις. Την περίοδο 1880-1886, ο H. Schliemann αποκάλυψε και ανέσκαψε τον θολωτό τάφο του "Μινύου", που αργότερα, το 1914, αναστηλώθηκε από τον αρχιτέκτονα-αρχαιολόγο Αναστάσιο Ορλάνδο. Στα 1893-94, ο A. de Ridder ανέσκαψε το ναό του Ασκληπιού και ρωμαϊκούς τάφους και ο Γ. Σωτηριάδης εντόπισε και ερεύνησε έναν υστεροελλαδικό τύμβο στον χώρο που είχε διενεργήσει τομές ο Schliemann. Το 1903-1905 βαυαρική αποστολή με επικεφαλής τους H. Bulle και A. Furtw?ngler, υπό την αιγίδα της Βαυαρικής Ακαδημίας Επιστημών, πραγματοποίησαν εκτεταμένες ανασκαφικές έρευνες, αποκαλύπτοντας τον σημαντικό προϊστορικό οικισμό του Ορχομενού και ερευνώντας επιπλέον την επίχωση πάνω από τον πλευρικό θάλαμο του θολωτού τάφου. Οι έρευνες επαναλήφθηκαν το 1970-1973 από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τον τότε Έφορο Θ. Σπυρόπουλο, και έφεραν στο φως μεταξύ άλλων το μυκηναϊκό ανάκτορο, προϊστορικό νεκροταφείο και το αρχαίο θέατρο. Η αρχαία πόλη του Ορχομενού εκτείνεται στις πλαγιές ενός χαμηλού λόφου που σχηματίζεται στις ανατολικές υπώρειες του Ακοντίου όρους. Η θέση παρουσιάζει συνεχή κατοίκηση από την τελική νεολιθική μέχρι τη Ρωμαιοκρατία αλλά θεωρείται και είναι ένα από τα σημαντικά κέντρα της μυκηναϊκής Βοιωτίας. Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει τον αποκαλούμενο θολωτό τάφο του Μινύου (13ου αι. π.Χ.), ο οποίος αναφέρεται και από τον Παυσανία, περιηγητή του 2ου αι. μ.Χ. Ο τάφος ήταν υπέργειος και ο δρόμος του αρχικά είχε μήκος 30 μ. Η είσοδός του έχει ύψος 5,46 μ. και πλάτος 2,70 μ. και διατηρεί το υπέρθυρο. Ο θάλαμος είναι κυκλικός, με διάμετρο 14 μ. και περίπου το ίδιο ύψος. Στη βορειοανατολική πλευρά του θαλάμου ανοίγεται μικρό ορθογώνιο πλευρικό δωμάτιο. Ανατολικά του τάφου του Μινύου, αποκαλύφθηκε κτίριο ανακτορικού χαρακτήρα της μυκηναϊκής περιόδου, με τρεις πτέρυγες και πλούσιο τοιχογραφικό διάκοσμο, που καταστράφηκε περί το 1200 π.Χ. Στα ΒΑ του τάφου του Μινύου, εντοπίστηκε το θέατρο της πόλης του Ορχομενού (4ος αι. π.Χ.), που αποτελείται από ενιαίο κοίλο, χωρίς διαζώματα, και οι βαθμίδες για τα εδώλια των θεατών είναι εν μέρει λαξευμένες στο βραχώδες πρανές του Ακοντίου και εν μέρει έχουν κατασκευαστεί από τεχνητές επιχώσεις. Στο χώρο που σήμερα καταλαμβάνει ο βυζαντινός ναός της Παναγίας Σκριπούς (874 μ.Χ.) πιστεύεται ότι βρισκόταν το Ιερό των Χαρίτων, προς τιμή των οποίων τελούνταν στο θέατρο τα Χαριτήσια, μουσικοί, θεατρικοί και ποιητικοί αγώνες. Στα ΒΔ του θεάτρου και ψηλότερα πάνω στον λόφο, σώζονται κατάλοιπα ναϊκών οικοδομημάτων που αποδίδονται στη λατρεία του Διονύσου και του Ασκληπιού. Η αρχική φάση του Ασκληπιείου χρονολογείται στον 6o-5o αι. π.Χ., ενώ διαπιστώνεται και β΄ φάση που ανάγεται στο β΄ μισό του 4ου αι. π.Χ. Σε καλή κατάσταση σώζεται η οχύρωση της πόλης του 4ου αι. π.Χ., η οποία ενισχύθηκε και επεκτάθηκε από τον Φίλιππο Β΄ της Μακεδονίας μετά τη νίκη στη μάχη της Χαιρώνειας. Ο αρχαιολογικός χώρος, επίσης, περιλαμβάνει μυκηναϊκό νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων, τμήμα συλημένου μυκηναϊκού νεκροταφείου πέντε (5) θαλαμωτών τάφων στη θέση Αγία Δάμαρις Διονύσου, κατάλοιπα στοάς ελληνιστικών χρόνων και τάφους ρωμαϊκής περιόδου στη θέση Γύφτισσα Ορχομενού. Ο Ορχομενός καταστράφηκε από το ρωμαίο στρατηγό Σύλλα το 86 π.Χ. κατά τη διάρκεια των μιθριδατικών πολέμων. Η πόλη του Ορχομενού κατοικείται και ακμάζει και κατά τους παλαιοχριστιανικούς και βυζαντινούς χρόνους. Στον αρχαιολογικό χώρο του Ορχομενού περιλαμβάνονται και οι βυζαντινοί ναοί της Παναγίας Σκριπούς και του Αγίου Σώζοντος, καθώς και ο μεταβυζαντινός ναός του Αγ. Γεωργίου.
Τύπος προστασίας	Τύπος προστασίας από το Υπουργείο Πολιτισμού: Κήρυξη Αρμόδια Υπηρεσία: ΕΦΑ Βοιωτίας
Καθεστώς Προστασίας	ΥΠΑΙΘΠΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΑΧ/Φ43/48921/22450/3259/1613 ΦΕΚ: 232/ΑΑΠ/2013-06-21 ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/27529/1594 ΦΕΚ: 1310/Β/1999-06-24 ΥΑ 116162/4946 ΦΕΚ: 297/Β/1958-11-05
Γεωγραφική Περιοχή	Διοικητική Δικαιοδοσία Καλλικράτης ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΒΟΙΩΤΙΑΣ, ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ, ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ, ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ, Ορχομενός Σύγχρονα Τοπωνύμια Δεν υπάρχουν διαθέσιμα μοντέρνα τοπωνύμια
Επιστημονική Τεκμηρίωση	Χρονολόγηση Από: Παλαιοχριστιανική Περίοδος Έως: Ύστερη Βυζαντινή/Υστεροβυζαντινή Περίοδος Τύπος χώρου / μνημείου: Πόλη Τεκμηρίωση: Η πόλη του Ορχομενού κατοικείται και ακμάζει και κατά τους παλαιοχριστιανικούς και βυζαντινούς χρόνους. Στον αρχαιολογικό χώρο του Ορχομενού περιλαμβάνονται και οι βυζαντινοί ναοί της Παναγίας Σκριπούς και του Αγίου Σώζοντος, καθώς και ο μεταβυζαντινός ναός του Αγ. Γεωργίου. Χρονολόγηση Από: Τελική Νεολιθική/Χαλκολιθική Έως: Ύστερη Ελληνιστική περίοδος Τύπος χώρου / μνημείου: Πόλη Τεκμηρίωση: Η αρχαία πόλη του Ορχομενού εκτείνεται στις πλαγιές ενός χαμηλού λόφου που σχηματίζεται στις ανατολικές υπώρειες του Ακοντίου όρους. Τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και η πλούσια κεραμική που προήλθε από τις ανασκαφές του χώρου τεκμηριώνουν τη συνεχή κατοίκηση του χώρου από την τελική νεολιθική μέχρι τη Ρωμαιοκρατία και μαρτυρούν τη μεγάλη ευμάρεια και τη διαχρονικότητα του πολιτισμού της πόλης. Ο Ορχομενός καταστράφηκε από το ρωμαίο στρατηγό Σύλλα το 86 π.Χ. κατά τη διάρκεια των μιθριδατικών πολέμων. Χρονολόγηση Από: Μέση Βυζαντινή/Μεσοβυζαντινή Περίοδος Έως: Μεταβυζαντινή Περίοδος Τύπος χώρου / μνημείου: Χριστιανικός Ναός Τεκμηρίωση: Στον αρχαιολογικό χώρο του Ορχομενού περιλαμβάνονται οι βυζαντινοί ναοί της Παναγίας Σκριπούς και του Αγίου Σώζοντος, καθώς και ο μεταβυζαντινός ναός του Αγ. Γεωργίου. Χρονολόγηση Από: Ύστερη Κλασική περίοδος Έως: Πρώιμη Ελληνιστική περίοδος Τύπος χώρου / μνημείου: Θέατρο Τεκμηρίωση: Στα ΒΑ του τάφου του Μινύου, εντοπίστηκε το θέατρο της πόλης του Ορχομενού (4ος αι. π.Χ.), που αποτελείται από ενιαίο κοίλο, χωρίς διαζώματα, και οι βαθμίδες για τα εδώλια των θεατών είναι εν μέρει λαξευμένες στο βραχώδες πρανές του Ακοντίου και εν μέρει έχουν κατασκευαστεί από τεχνητές επιχώσεις. Χρονολόγηση Από: Ύστερη Εποχή του Χαλκού Έως: Ύστερη Εποχή του Χαλκού Τύπος χώρου / μνημείου: Νεκροταφείο , Θολωτός τάφος Τεκμηρίωση: Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει μυκηναϊκό νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων και τμήμα συλημένου μυκηναϊκού νεκροταφείου πέντε (5) θαλαμωτών τάφων στη θέση Αγία Δάμαρις Διονύσου. Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει επίσης τον αποκαλούμενο θολωτό τάφο του Μινύου (13ου αι. π.Χ.), ο οποίος αναφέρεται και από τον Παυσανία, περιηγητή του 2ου αι. μ.Χ. Ο τάφος ήταν υπέργειος και ο δρόμος του αρχικά είχε μήκος 30 μ. Η είσοδός του έχει ύψος 5,46 μ. και πλάτος 2,70 μ. και διατηρεί το υπέρθυρο. Ο θάλαμος είναι κυκλικός, με διάμετρο 14 μ. και περίπου το ίδιο ύψος. Στη βορειοανατολική πλευρά του θαλάμου ανοίγεται μικρό ορθογώνιο πλευρικό δωμάτιο.
Φωτογραφικό Υλικό	Προβολή Φωτογραφιών