Δελφοί και ευρύτερο Δελφικό Τοπίο, Φωκίδα

Κατηγορία Χώρου
Όνομα
Περιγραφή Στους πρόποδες του Παρνασσού βρίσκεται το πανελλήνιο ιερό των Δελφών, το πιο ξακουστό μαντείο της αρχαίας Ελλάδας. Οι Δελφοί ήταν ο ομφαλός της γης, όπου, σύμφωνα με τη μυθολογία, συναντήθηκαν οι δύο αετοί που έστειλε ο Δίας από τα άκρα του σύμπαντος για να βρει το κέντρο του κόσμου, και για πολλούς αιώνες αποτελούσαν το πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο και το σύμβολο της ενότητας του αρχαίου ελληνισμού. Η ιστορία των Δελφών χάνεται στην προϊστορία και στους μύθους των αρχαίων Ελλήνων. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ αρχικά υπήρχε ιερό αφιερωμένο στη γυναικεία θεότητα της Γης, και φύλακάς του ήταν ο δράκοντας Πύθων. Ο Απόλλωνας σκότωσε τον Πύθωνα και το δικό του ιερό ιδρύθηκε από Κρήτες που έφθασαν στην Κίρρα, το επίνειο των Δελφών, με τη συνοδεία του θεού, μεταμορφωμένου σε δελφίνι. Στις παραδόσεις αυτές βασίζονται και μια σειρά εορτασμών που πραγματοποιούνταν στο ιερό, τα Σεπτήρια, τα Δελφίνια, τα Θαργήλεια, τα Θεοφάνεια, και, βέβαια, τα περίφημα Πύθια, που τελούνταν για να θυμίζουν τη νίκη του θεού εναντίον του Πύθωνα και περιελάμβαναν μουσικούς διαγωνισμούς και γυμνικούς αγώνες. Τα παλαιότερα ευρήματα στην περιοχή των Δελφών χρονολογούνται στη νεολιθική εποχή και προέρχονται από το Κωρύκειο Άντρο, σπήλαιο στον Παρνασσό, όπου τελούνταν οι πρώτες λατρείες. Εντός των ορίων του ιερού βρέθηκαν κατάλοιπα μυκηναϊκού οικισμού και νεκροταφείου. Τα ίχνη κατοίκησης είναι ελάχιστα και πολύ αποσπασματικά μέχρι τον 8ο αι. π.Χ., περίοδο κατά την οποία επικράτησε οριστικά η λατρεία του Απόλλωνα και άρχισε η ανάπτυξη του ιερού και του μαντείου. Προς το τέλος του 7ου αι. π.Χ. οικοδομήθηκαν οι πρώτοι λίθινοι ναοί, αφιερωμένοι ο ένας στον Απόλλωνα και ο άλλος στην Αθηνά, που λατρευόταν με την επωνυμία Προναία και είχε δικό της τέμενος. Σύμφωνα με φιλολογικές μαρτυρίες και αρχαιολογικά ευρήματα, στους Δελφούς λατρεύονταν, ακόμη, η Άρτεμις, ο Ποσειδώνας, ο Διόνυσος, ο Ερμής, ο Ζευς Πολιεύς, η Υγεία και η Ειλείθυια. Το ιερό διοικούνταν από τη Δελφική Αμφικτυωνία, ομοσπονδία από δώδεκα φυλές της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας, η οποία είχε τον έλεγχο της περιουσίας και λειτουργίας του και ορισμού των ιερέων και των άλλων αξιωματούχων αλλά και την ευθύνη για την προστασία του ενάντια στους διεκδικητές του. Η μεγάλη ακμή του μαντείου παρατηρείται στο διάστημα από τον 6ο έως τον 4ο αι. π.Χ. Οι χρησμοί του θεωρούνταν οι πιο αξιόπιστοι και πόλεις, ηγεμόνες και απλοί άνθρωποι έσπευδαν να συμβουλευθούν το θεό και εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη τους με λαμπρά αναθήματα, που σταδιακά κατέκλυσαν το ιερό. Κατά την περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας οι Δελφοί άλλοτε ευνοήθηκαν και άλλοτε λεηλατήθηκαν από τους αυτοκράτορες, όπως από το Σύλλα το 86 π.Χ. Η παρακμή του μαντείου επήλθε με το φιλοσοφικό κίνημα του ορθολογισμού τον 3ο αι. π.Χ., ωστόσο, το τυπικό στη λειτουργία του έμεινε αναλλοίωτο έως το 2ο αι. μ.Χ., την εποχή του Αδριανού. Τότε το επισκέφθηκε ο Παυσανίας, ο οποίος το περιέγραψε λεπτομερώς, πράγμα που συνέβαλε σημαντικά στην ανασύνθεση του χώρου. Το 394 μ.Χ. δόθηκε οριστικό τέλος στη λειτουργία του μαντείου με διάταγμα του βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού οι Δελφοί έγιναν έδρα επισκοπής, αλλά εγκαταλείφθηκαν στις αρχές του του 7ου αι. μ.Χ., εποχή επέλασης των Σλάβων. Σταδιακά το αρχαίο ιερό επιχώσθηκε και αργότερα πάνω στα θαμμένα ερείπιά του εγκαταστάθηκε ένα ολόκληρο χωριό, το Καστρί, που στους νεότερους χρόνους δέχθηκε τις επισκέψεις των αρχαιόφιλων περιηγητών. Η έρευνα στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών άρχισε γύρω στο 1860 από Γερμανούς. Το 1891 οι Γάλλοι πήραν από την ελληνική κυβέρνηση έγκριση για διεξαγωγή συστηματικών ερευνών και τότε άρχισε η λεγόμενη 'Μεγάλη Ανασκαφή', αφού πρώτα απομακρύνθηκε το χωριό Καστρί. Κατά τη διάρκειά της ήλθαν στο φως εντυπωσιακά ευρήματα, ανάμεσα στα οποία και περίπου 3.000 επιγραφές, που αποκαλύπτουν διάφορες πτυχές του αρχαίου δημοσίου βίου. Σήμερα, οι εργασίες στο χώρο των δύο δελφικών ιερών συνεχίζονται με τη συνεργασία της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και της Γαλλικής Σχολής, με ανασκαφική αλλά και αναστηλωτική δραστηριότητα. Στους πρόποδες του Παρνασσού βρίσκεται το πανελλήνιο ιερό των Δελφών, το πιο ξακουστό μαντείο της αρχαίας Ελλάδας. Οι Δελφοί ήταν ο ομφαλός της γης, όπου, σύμφωνα με τη μυθολογία, συναντήθηκαν οι δύο αετοί που έστειλε ο Δίας από τα άκρα του σύμπαντος για να βρει το κέντρο του κόσμου, και για πολλούς αιώνες αποτελούσαν το πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο και το σύμβολο της ενότητας του αρχαίου ελληνισμού. Η ιστορία των Δελφών χάνεται στην προϊστορία και στους μύθους των αρχαίων Ελλήνων. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ αρχικά υπήρχε ιερό αφιερωμένο στη γυναικεία θεότητα της Γης, και φύλακάς του ήταν ο φοβερός δράκοντας Πύθων. Ο Απόλλωνας σκότωσε τον Πύθωνα και το δικό του ιερό ιδρύθηκε από Κρήτες που έφθασαν στην Κίρρα, το επίνειο των Δελφών, με τη συνοδεία του θεού, μεταμορφωμένου σε δελφίνι. Στις παραδόσεις αυτές βασίζονται και μια σειρά εορτασμών που πραγματοποιούνταν στο ιερό, τα Σεπτήρια, τα Δελφίνια, τα Θαργήλεια, τα Θεοφάνεια, και, βέβαια, τα περίφημα Πύθια, που τελούνταν για να θυμίζουν τη νίκη του θεού εναντίον του Πύθωνα και περιελάμβαναν μουσικούς διαγωνισμούς και γυμνικούς αγώνες. Τα παλαιότερα ευρήματα στην περιοχή των Δελφών χρονολογούνται στη νεολιθική εποχή (4000 π.Χ.) και προέρχονται από το Κωρύκειο Άντρο, σπήλαιο στον Παρνασσό, όπου τελούνταν οι πρώτες λατρείες. Εντός των ορίων του ιερού βρέθηκαν κατάλοιπα μυκηναϊκού οικισμού και νεκροταφείου. Τα ίχνη κατοίκησης είναι ελάχιστα και πολύ αποσπασματικά μέχρι τον 8ο αι. π.Χ., περίοδο κατά την οποία επικράτησε οριστικά η λατρεία του Απόλλωνα και άρχισε η ανάπτυξη του ιερού και του μαντείου. Προς το τέλος του 7ου αι. π.Χ. οικοδομήθηκαν οι πρώτοι λίθινοι ναοί, αφιερωμένοι ο ένας στον Απόλλωνα και ο άλλος στην Αθηνά, που λατρευόταν με την επωνυμία Προναία και είχε δικό της τέμενος. Σύμφωνα με φιλολογικές μαρτυρίες και αρχαιολογικά ευρήματα, στους Δελφούς λατρεύονταν, ακόμη, η Άρτεμις, ο Ποσειδώνας, ο Διόνυσος, ο Ερμής, ο Ζευς Πολιεύς, η Υγεία και η Ειλείθυια. Το ιερό διοικούνταν από τη Δελφική Αμφικτυωνία, ομοσπονδία από δώδεκα φυλές της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας, η οποία είχε τον έλεγχο της περιουσίας και λειτουργίας του και ορισμού των ιερέων και των άλλων αξιωματούχων αλλά και την ευθύνη για την προστασία του ενάντια στους διεκδικητές του. Η μεγάλη ακμή του μαντείου παρατηρείται στο διάστημα από τον 6ο έως τον 4ο αι. π.Χ. Οι χρησμοί του θεωρούνταν οι πιο αξιόπιστοι και πόλεις, ηγεμόνες και απλοί άνθρωποι έσπευδαν να συμβουλευθούν το θεό και εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη τους με λαμπρά αναθήματα, που σταδιακά κατέκλυσαν το ιερό. Κατά την περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας οι Δελφοί άλλοτε ευνοήθηκαν και άλλοτε λεηλατήθηκαν από τους αυτοκράτορες, όπως από το Σύλλα το 86 π.Χ. Η παρακμή του μαντείου επήλθε με το φιλοσοφικό κίνημα του ορθολογισμού τον 3ο αι. π.Χ., ωστόσο, το τυπικό της λειτουργίας του έμεινε αναλλοίωτο έως το 2ο αι. μ.Χ., την εποχή του Αδριανού. Τότε το επισκέφθηκε ο Παυσανίας, ο οποίος το περιέγραψε λεπτομερώς, πράγμα που συνέβαλε σημαντικά στην ανασύνθεση του χώρου. Το 394 μ.Χ. δόθηκε οριστικό τέλος στη λειτουργία του μαντείου με διάταγμα του βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α΄. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού οι Δελφοί έγιναν έδρα επισκοπής, αλλά εγκαταλείφθηκαν στις αρχές του του 7ου αι. μ.Χ., εποχή επέλασης των Σλάβων. Σταδιακά το αρχαίο ιερό επιχώσθηκε και αργότερα πάνω στα θαμμένα ερείπιά του εγκαταστάθηκε ένα ολόκληρο χωριό, το Καστρί, που στους νεότερους χρόνους δέχθηκε τις επισκέψεις των αρχαιόφιλων περιηγητών. Η έρευνα στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών άρχισε γύρω στο 1860 από Γερμανούς. Το 1891 οι Γάλλοι πήραν από την ελληνική κυβέρνηση έγκριση για διεξαγωγή συστηματικών ερευνών και τότε άρχισε η λεγόμενη 'Μεγάλη Ανασκαφή', αφού πρώτα απομακρύνθηκε το χωριό Καστρί. Κατά τη διάρκειά της ήλθαν στο φως εντυπωσιακά ευρήματα, ανάμεσα στα οποία και περίπου 3.000 επιγραφές, που αποκαλύπτουν διάφορες πτυχές του αρχαίου δημοσίου βίου. Σήμερα, οι εργασίες στο χώρο των δύο δελφικών ιερών συνεχίζονται με τη συνεργασία της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και της Γαλλικής Σχολής, με ανασκαφική αλλά και αναστηλωτική δραστηριότητα. Στον καθ' αυτό οργανωμένο χώρο των Δελφών, περιλαμβάνονται το Ιερό του Απόλλωνα με το ναό, το βωμό των Χίων, τις στοές, τους θησαυρούς, τη Λέσχη των Κνιδών, το αρχαίο θέατρο και τα πολυάριθμα αφιερώματα, το Ιερό της Αθηνάς Προναίας με τους ναούς, τους θησαυρούς, τους βωμούς και τη Θόλο, η Κασταλία, το Στάδιο και το Γυμνάσιο. Εκτός αυτών στο ευρύτερο Δελφικό Τοπίο περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων και το σπήλαιο Κωρύκειο Άντρο όπου τελούνταν λατρεία του Πάνα και των Νυμφών, θέσεις κατοίκησης διαφόρων φάσεων από τα προϊστορικά μέχρι τα βυζαντινά και τα νεώτερα χρόνια (Καστρούλι Ζεμενού, Μπάνια, Γλας και Μούλκι Ιτέας, Άγιος Γεώργιος Χρισσού κ.ά.), οχυρές θέσεις που πιθανόν φύλασσαν τις διαβάσεις προς το ιερό αλλά και εγκαταστάσεις παραγωγής (π.χ. αρχαία λατομεία στην περιοχή του Χρισσού).
Τύπος προστασίας



Καθεστώς Προστασίας

    ΥΑ 1385

  • ΦΕΚ: 384/Β/1972-06-01
  • ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ10/13624/725

  • ΦΕΚ: 259/Β/1991-04-25
  • ΥΑ Α/Φ31/10362/745

  • ΦΕΚ: 589/Β/1975-06-06
  • ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ10/48017/2120

  • ΦΕΚ: 772/Β/1993-10-04
  • ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ10/19556/1002

  • ΦΕΚ: 365/Β/1994-05-18
  • ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ10/26555/1513

  • ΦΕΚ: 469/Β/1994-06-21
  • ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ10/32858/1665 π.ε.

  • ΦΕΚ: 119/Β/1995-02-23
  • ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ10/89750/4139

  • ΦΕΚ: 1646/Β/2006-11-09
  • ΥΑ ΥΠΠΟ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/16921/835

  • ΦΕΚ: 141/ΑΑΠ 141/2007-04-19
  • ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/39267/1932

  • ΦΕΚ: 133/ΑΑΠ/2012-04-27
  • ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/35829/1801

  • ΦΕΚ: 147/ΑΑΠ/2012-05-02
Συνδεδεμένα Δελτία
Γεωγραφική Περιοχή
Ενημερωτικό Υλικό
Φωτογραφικό Υλικό
Προβολή Φωτογραφιών