Ιστορικός τόπος νήσου Πόρου

Χρονολόγηση

Τύπος χώρου / μνημείου: Οικισμός
Τεκμηρίωση: Ο νεώτερος οικισμός του Πόρου αναπτύχθηκε στο νότιο άκρο της νήσου Σφαιρίας, λόγω της καταλληλότητας του σημείου για ελλιμενισμό εξαιτίας του υπήνεμου χαρακτήρα του σημείου και της εγγύτητας του προς τις εύφορες ακτές της Πελοποννήσου. Η εποχή της ίδρυσης του είναι ανεξακρίβωτη, φαίνεται όμως πως πρώτα κατοικήθηκε η βορειοδυτική πλευρά της χερσονήσου (το λεγόμενο Καστέλλι) και εποικίσθηκε από Αρβανίτες της περιοχής του Ναυπλίου. Κατά την μετεπαναστατική περίοδο ο οικισμός συνεχίζει να αναπτύσσεται και να επεκτείνεται προς το θαλάσσιο μέτωπο, διατηρώντας όμως την αρχική του ονομασία, και καταλαμβάνοντας τελικά την περιοχή από τον Ναύσταθμο έως και τις θέσεις «Κολώνες» και «Σταυρός». Επίσης, μεταγενέστερα, αναπτύχθηκαν οι παραθεριστικοί οικισμοί στο «Ασκέλι» και στο «Νεώριο». Ο πρώτος τύπος κατοικίας ήταν απλά κτίρια ορθογωνικής κάτοψης με κεραμοσκεπή στέγη, μονώροφα ή διώροφα, των οποίων το πλάτος της όψης ήταν περί τα 4μ. με ένα άνοιγμα αξονικά τοποθετημένο προς αυτή. Συνήθως αυτές οι κατοικίες ήταν μονόχωρες, χωρίς χώρους υγιεινής και με εξωτερική επικοινωνία μεταξύ των διαφορετικών χώρων τους (σε περίπτωση που διέθεταν). Ειδικά δε για τις περιπτώσεις οικιών που διέθεταν και όροφο, το ισόγειο κατά κανόνα είχε αποθηκευτική χρήση ή χρησιμοποιούταν ως σταύλος. Η ανάπτυξη του οικισμού και η ταυτόχρονη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και της οικονομικής κατάστασης των κατοίκων του κατά τους τελευταίους προεπαναστατικούς χρόνους και κύρια κατά τους μετεπαναστατικούς, αντανακλάται και στην εξέλιξη των κατοικιών οι οποίες αποκτούν πιο πολύπλοκη κάτοψη καθώς προστίθενται πλέον σε αυτές επιπλέον χώροι. Επίσης, αρχίζει να διαμορφώνεται ένας ταξικός διαχωρισμός μεταξύ της παραλίας όπου πλέον ανεγείρονται κτίρια πιο ογκώδη, με περίπλοκη κάτοψη και μορφολογικές επιρροές από αλλού και του εσωτερικού του οικισμού όπου διατηρείται ο λαϊκός χαρακτήρας των κτισμάτων. Προϊόντος του 19ου αιώνα ο νεοκλασικισμός επηρεάζει ολοένα και περισσότερο την μορφή των νέων κτιρίων, με την έξαρση του φαινομένου να εντοπίζεται κατά την δεκαετία του 1880 οπότε και ανεγείρονται και τα περισσότερα κτίσματα της παραλίας. Έτσι με βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά, τα κτίρια του οικισμού σήμερα μπορούν να διακριθούν σε τρεις κατηγορίες: α) τα κτίρια της απλής λαϊκής αρχιτεκτονικής β) τα συνθετότερα κτίρια των οποίων η μορφή εμφανίζει επιρροές από άλλες περιοχές του ελλαδικού χώρου. γ) τα νεοκλασικά κτίρια. Δυστυχώς, λόγω και της τουριστικής ανάπτυξης που γνώρισε τις τελευταίες δεκαετίες ο οικισμός, και της συνακόλουθης ανάπτυξης έντονης οικοδομικής δραστηριότητας, αρκετά από τα παραπάνω κτίρια (ειδικά στην περιοχή της παραλίας), κατεδαφίσθηκαν ή υπέστησαν ακαλαίσθητες μετατροπές, με αποτέλεσμα και τον κίνδυνο αλλοίωσης του χαρακτήρα του οικισμού. Ως εκ τούτου, ο οικισμός υπήχθη στην προστασία του Υπουργείου Πολιτισμού ήδη από το 1967.