Νέα Μονή, Χίος
| Κατηγορία Μνημείου | |
|---|---|
| Όνομα | |
| Περιγραφή | Το μοναστηριακό συγκρότημα της Νέας Μονής βρίσκεται στην δυτική πλαγιά του Προβατείου όρους, στο κέντρο περίπου του νησιού της Χίου. Οικοδομήθηκε στα μέσα του 11ου αιώνα, η ίδρυσή του δε συνδέεται με αυτοκρατορική χορηγία των πορφυρογέννητων θυγατέρων του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Η’, Ζωής και Θεοδώρας, και του τρίτου συζύγου της Ζωής αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Θ’ του Μονομάχου. Η ανέγερση και η διακόσμηση του καθολικού ξεκίνησαν το 1042, τα εγκαίνια του ναού έγιναν το 1049, αλλά η οικοδόμησή του ολοκληρώθηκε το 1055, μετά το θάνατο του Κωνσταντίνου Μονομάχου. Ειδικά προνόμια που δόθηκαν στη μονή από τον Μονομάχο και τους διαδόχους του οδήγησαν την μονή σε περίοδο ακμής στους αιώνες που ακολούθησαν και έως την καταστροφή του νησιού από τους Οθωμανούς στα 1822. Τότε η μονή πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε, ενώ πολύ σημαντικό πλήγμα δέχθηκε από τον σεισμό του 1881. Το μοναστηριακό συγκρότημα ακολουθεί την τυπική διάταξη των βυζαντινών μοναστηριών: οριοθετείται από υψηλό περίβολο, ο οποίος ενισχύεται από τριώροφο πύργο στη βορειοδυτικά γωνία. Το καθολικό, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, υψώνεται στο μέσον και αποτελεί εξέχον παράδειγμα του μεσοβυζαντινού αρχιτεκτονικού τύπου του νησιωτικού οκταγωνικού ναού, με λαμπρό ψηφιδωτό διάκοσμο που έχει χρονολογηθεί στα χρόνια 1049-1055 και σπαράγματα πολυτελούς, πολύχρωμης ορθομαρμάρωσης. Η καμαροσκέπαστη τράπεζα, από την οποία σήμερα διατηρείται η αψίδα, βρίσκεται παραπλεύρως του καθολικού. Στα βορειοδυτικά του καθολικού βρίσκεται η δεξαμενή νερού του συγκροτήματος (κινστέρνα). Όλα τα προαναφερθέντα κτίσματα ανήκουν στην αρχική φάση της μονής και χρονολογούνται στον 11ο αιώνα. Τα παρεκκλήσια του Τιμίου Σταυρού και του Αγίου Παντελεήμονα βρίσκονται στα βόρεια και στα δυτικά του καθολικού. Περιμετρικά, αναπτύσσονται οι μοναστηριακές πτέρυγες με τα κελιά και τα λοιπά κτήρια, που ανάγονται στον 17ο, 18ο και 19ο αιώνα. Το κωδωνοστάσιο του καθολικού τέλος, οικοδομήθηκε στα 1900, αντικαθιστώντας προγενέστερο του 1512. Αξιοσημείωτη είναι η λεπτομερής αποτύπωση του μοναστηριακού συγκροτήματος από τον Ρώσο μοναχό και αγιογράφο Βασίλη Μπάρσκυ, ο οποίος σχεδίασε τη Μονή στα 1705. Η Νέα Μονή της Χίου μαζί με τη Μονή Δαφνίου και τη Μονή Οσίου Λουκά εντάχθηκαν, ως σειριακή εγγραφή, το 1990 στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, καθώς τόσο ως προς την αρχιτεκτονική τυπολογία τους, όσο και ως προς τον ψηφιδωτό και γλυπτό τους διάκοσμο απηχούν τάσεις της τέχνης της Κωνσταντινούπολης, αποτέλεσαν δε το πρότυπο για μια σειρά σημαντικών μνημείων του 11ου αιώνα. Εκτός του περιβόλου της μονής εντοπίζονται τα ακόλουθα μνημεία: α) ο κοιμητηριακός ιερός ναός του Αγίου Λουκά β) κρήνη γ) ερειπωμένα κτίσματα υποστήριξης στα βόρεια της Μονής δ) το μοναστήρι των Αγίων Πατέρων ε) ο ναΐσκος της Αγίας Τριάδος Η Ι. Μονή των Αγίων Πατέρων καθώς και η Ι. Μονή του Αγίου Μάρκου με τα Καθίσματα, Παρεκκλήσια και Μετόχια αυτής, συγχωνεύθηκαν υπό την Νέα Μονή Χίου του 1930 με απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου. |
| Τύπος προστασίας |
|
| Καθεστώς Προστασίας |
ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ28/ΚΗΡ/18652/517ΥΑ 3190/352ΥΑ 18182/2122ΥΑ 15794 |
| Συνδεδεμένα Δελτία | |
| Γεωγραφική Περιοχή | |
| Ενημερωτικό Υλικό | |
| Φωτογραφικό Υλικό |
Προβολή Φωτογραφιών
|
